به نقل از «خبرگزاری صدا و سیما»

تحلیل کارشناسان سیاسی و اجتماعی گیلان از رفتار دوگانه غرب درخصوص جریان آزاد اطلاعات و موضع گیری نسبت به تیک تاک

تاریخ انتشار: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۱۲۳۰۱

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما مرکز گیلان؛ آقای عمران علیزاده کارشناس مسائل سیاسی، گذری بر تاریخ شکل گیری جهان تک قطبی دارد و می‌گوید: از زمان فروپاشی شوروی سابق، آمریکایی‌ها نظام نوین جهانی را با محوریت خود، جهان تک قطبی اعلام کردند که تبدیل به دهکده جهانی می‌شود.   این استاد دانشگاه با بیان اینکه نظام تک قطبی با پی ریزی جریان تبادل آزادِ بخش‌های کالا، انسان‌ها و اطلاعات، تمامی داده‌های این بخش‌ها را به انحصار خود درآورد گفت: بیشترین تکیه آمریکا بر تمرکز بر جریان آزاد اطلاعات بود که با توسعه اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، بسیاری از داده‌ها از جمله اطلاعات ِ پیمان‌های چندگانه اقتصادی دنیا را در اختیار آمریکا قرار می‌داد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

  وی معتقد است؛ تا زمانی که گردش آزاد اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی در انحصار آمریکا بود این کشور، مشکلی با این فرآیند نداشت چراکه تبادل آزاد اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی آمریکا، اطلاعات بسیاری برای این کشور جمع‌آوری می‌کرد و به قول یکی از نظریه پردازان آمریکایی، اطلاعات جمع آوری شده در این شبکه‌ها برای آمریکا با ارزش‌تر از "طلا " عمل می‌کرد؛ به طوری که آمریکا از گردش تبادل اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی، می‌توانست از اطلاعات مهمی، چون نیاز روز بازار دنیا و روش‌های سرمایه گذاری کلان کشور‌ها مطلع شود و از این راه سود‌های هنگفت به دست بیاورد و یا اینکه تبادل اطلاعات به آن‌ها نشان می‌داد کشور‌های مخالفِ نظام تک قطبی، چه تحرکاتی و پیمان‌هایی را در سطح جهانی برای چند قطبی شدن، انجام می‌دهند.  آقای دکتر عمران علیزاده در تشریح ماجرای مخالفت امریکا با جریان آزاد اطلاعات گفت کشور‌هایی ازجمله روسیه و چین در دهه‌های اخیر به لحاظ توسعه اطلاعات و شبکه ارتباطات، رشد یافته و بازار انحصاری شبکه‌های اجتماعی را از دست آمریکایی‌ها خارج کردند؛ در واقع این فرایند، آمریکایی‌ها را غافل گیر کرد؛ چنانچه سیاستمداران این کشور فکر نمی‌کردند کشور دیگری هم در ساخت شبکه‌های اجتماعی و توسعه و ایجاد جاذبه بین المللی، موفق عمل کند. وی با بیان اینکه اپلیکیشن" تیک تاک" یک پیام رسان اجتماعی است که توسط چینی‌ها ایجاد شد و این موفقیت بین المللی را کسب کرد افزود: اولین عامل نگران کننده آمریکا در این خصوص، این است که پیام رسان هایی، چون تیک تاک انحصار و تبادل اطلاعات را از دست آمریکایی‌ها خارج می‌کند و همین امر، یکی از مهمترین نشانه‌های جهان چند قطبی است؛ از این رو آمریکا و چند کشور دیگر غربی به بهانه‌های مختلف تلاش دارند جلوی فعالیت و نفوذ این اپلیکیشن در کشور‌های شان را بگیرند؛ این درحالی است که این رفتار آمریکا با ادعای راه اندازی جریان آزاد اطلاعات، در تعارض کامل است و نشان می‌دهد بسیاری از حکومت‌ها حق دارند، هر جایی که منافع ملی آن‌ها به خطر می‌افتد، جلوی نفوذ شبکه‌های اجتماعی را بگیرند. این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی رشت معتقد است: تبادل اطلاعات و اساسا جریان آزاد اطلاعات که آمریکایی‌ها ادعای آن را دارند، تا زمانی که منافع آمریکا را تضمین می‌کند از نظر آن‌ها پذیرفته است، اما وقتی که کشور رقیب بتواند در جامعه آمریکایی جای آن‌ها را در دریافت و ذخیره داده‌ها فضای مجازی بگیرد، سعی می‌کنند با ابزار قانونی ازجمله استفاده از ظرفیت کنگره و قوانین مربوطه جلوی آن را بگیرند. برخی کارشناسان مسائل اجتماعی هم در خصوص رفتار دوگانه آمریکا در قبال جریان آزاد اطلاعات، با کارشناسان مسائل سیاسی هم عقیده اند.  دکتر مهرداد توکلی راد، جامعه شناس و استاد دانشگاه با بیان اینکه امروز در آمریکا بیش از ۱۵۰ میلیون کاربر عضو اپلیکیشن غیر امریکایی "تیک تاک" هستند می‌گوید: بیش از ۳۰ تا ۵۰ درصد کاربران این اپلیکیشن در آمریکا، جوانان و نوجوانان هستند؛ مسئله‌ای که برای آمریکا که کنترل و تسخیر فضای مجازی در دنیا برایش یک اصل به شمار می‌رود، بسیار نگران کننده است. وی با بیان اینکه بر خلاف تصور جامعه ما، فضای مجازی در آمریکا رها و آزاد نیست افزود: جامعه‌ای که در آن شعار آزادی فضای مجازی می‌دهند و بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران را برای کنترل و محدودیت برخی شبکه‌ها و پیام رسان‌های خارجی، مورد عتاب و انتقاد قرار می‌دهد، در مقابل" تیک تاک" که جذابیت بسیاری بین قشر جوان و نوجوان آمریکا دارد، سکوت نکرد و در سطح کنگره، مدیر ارشد این شبکه اجتماعی را فرا خواند و بیش ۶ ساعت بابت عملکرد این اپلیکیشن از او پرسش می‌کند و در نهایت فعالیت این اپلکیشن را به دلیل فضای بسیار باز و کنترل نشده، محدود و ممنوع می‌شود.  این کارشناس مسائل اجتماعی با بیان اینکه آمریکا خود را مالک دیتا‌هایی می‌داند که از سوی هر پیام رسان داخلی و خارجی در کشورش تولید می‌شود و شرکت تیک تاک را مجبور می‌کند، تمام دیتا‌های خود در آمریکا را در اختیار این کشور قرار دهد افزود: سوال اینجاست که چرا آمریکا دیتا‌هایی که از سوی کاربران ایرانی در اپلیکیشن‌ها و پیام رسان هایی، چون اینستا گرام، فیسبوک و واتساپ تولید می‌شود را در اختیار کشور مان قرار نمی‌دهد و برای خود نگه می‌دارد؟ دکتر مهرداد توکلی راد، فضای مجازی را بخش مهمی از زندگی امروز می‌داند که نباید در تقابل با فضای حقیقی باشد و می‌گوید: واقعیت این است که هر اپلیکیشن و شبکه اجتماعی که با ارزش‌ها، وحدت ملی و انسجام ما تطابق نداشته باشد، قطعا ما را دچار چالش می‌کند و کنترل فضای مجازی در کشور‌ها که بخش عمده‌ای از داده‌های روز دنیا را در خود جای داده، باید با بی اعتنایی به ادعا‌ها و رفتار‌های دوگانه آمریکا و غرب، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.   *تهیه کننده: مریم امدادی

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: جریان آزاد اطلاعات شبکه های اجتماعی تبادل اطلاعات آمریکایی ها فضای مجازی پیام رسان تیک تاک داده ها کشور ها تک قطبی شبکه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۱۲۳۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

امام صادق(ع) و عبور از دوگانه‌های باطل

یکی از ابعاد مهم در سیره امام صادق(ع)، نهضت علمی و فرهنگی گسترده‌ای بود که توسط ایشان جریان پیدا کرد. امام صادق(ع) نهضتی را که پدر بزرگوارش، امام محمد باقر(ع) آغاز کرده بود، به اوج رساند. عصر امام صادق(ع) یکی از پرتحول‌ترین دوره‌های تاریخ اسلام است. این دوران با تضارب افکار و اندیشه‌ها و پیدایش نحله‌های مختلف و انواع انحراف‌ها و بدعت‌ها و عقاید باطل در جامعه همراه بود. بسیاری از این جریان‌های فکری، دوگانه‌های باطلی بود که در برابر یکدیگر شکل گرفته بود و امام صادق(ع) با عبور از هر دو جریان، جریان سومی را به عنوان خط اصیل معارف اسلامی تبیین ‌کردند.

اکنون برخی از این دوگانه‌های انحرافی و نحوه عبور امام صادق(ع) از آن‌ها و تبیین جریان سوم و اصیل را بازگو می‌کنیم.

برخی از دوگانه‌های انحرافی در زمان امام صادق(ع)

جریان «اهل حدیث» یکی از جریان‌های فکری دوران حضرت بود که تمرکز خود را روی روایات قرار داده و تعقل را کنار گذاشته بود، در مقابل این جریان «اهل رأی» بودند که در عقل‌گرایی افراط داشتند و به متون وحیانی توجهی نداشتند.

جریانی دیگر به نام «جبریه» قائل به جبر بودند و اختیار انسان را با استناد به توحید عملی زیرسؤال می‌بردند و در مقابل این جریان، «مفوّضه» انسان را به‌صورت کامل مختار دانسته و عملاً سلطه و اراده الهی نسبت به افعال انسان را زیرسؤال می‌بردند. همچنین در رویکردهای تفسیری، جریانی بود که به‌صورت کلی امکان تفسیر قرآن را زیرسؤال برده و قرآن را قابل تفسیر نمی‌دانست و جریانی دیگر بدون هیچ چارچوب مشخصی، به تفسیر قرآن می‌پرداخت تا جایی که کار به تفسیر رأی کشیده می‌شد.

در مباحث خاص‌تر و جزئی‌تر کلامی، جریانی در بحث خداشناسی و صفات الهی، قائل به تعطیل بود و «معطله» نام داشت. در برابر آن، جریان «مشبهه» و یا «مجسمه» بود که خدا را به مخلوقاتش تشبیه می‏کرد و برخی از آن‌ها برای خدا جسم قائل بودند.

مقابله با دوگانه‌های انحرافی با تبیین جریان سوم

گفتیم اهل حدیث، کسانی بودند که عقل و علم را به‌طور مطلق انکار کرده و تنها بر ظواهر قرآن و حدیث تکیه می‌کردند. این جریان درواقع اهل «جمود بر نص» بود و هرگونه تعقل در متن را کنار می‌گذاشت. در مقابل این جریان، جریان اهل رأی بود که عقل‌گرایی افراطی را دنبال می‌کرد و در استنباط‌های فقهی نیز به جای تکیه بر متون دینی، اهل قیاس و استحسان بود. این جریان نیز در واقع اهل «اجتهاد در برابر نص» بود. امام صادق(ع) در برابر این دو جریان، جریان سومی را مطرح کرد که عبارت است از: «اجتهاد در نص». به این معنا که امام صادق(ع) نوعی جریان فقاهتی را تثبیت کرده و توسعه داد که در آن، تکیه بر منابع اصیل دینی و نصوص کتاب و سنت با رویکرد اجتهادی و به‌کارگیری تعقل در استفاده از نصوص دینی محوریت داشت. این جریان از یک طرف مرزبندی با جریان اهل حدیث داشت، چرا که تعقل را به کار می‌گرفت و از طرف دیگر مرزبندی با جریان اهل رأی داشت، از این نظر که مبنا را منابع شرعی قرار می‌داد. این جریان سوم، عبور از دوگانه باطل جمود بر نص و اجتهاد در برابر نص بود.

در بحث توحید و امکان شناخت صفات خداوند، گفتیم اهل تعطیل معتقد بودند عقل آدمی راهی به شناخت اوصاف الهی ندارد و عملاً مانع هرگونه قضاوت درباره صفات خدا می‌شدند. در مقابل نیز اهل تشبیه معتقد بودند میان اوصاف الهی و انسان به لحاظ معنایی تفاوتی نیست و اوصاف خالق را به اوصاف مخلوقات تشبیه می‌کردند. امام صادق(ع) منظر کلامی متفاوت و نگاه سومی را به عنوان «اثبات بلاتشبیه» مطرح کرد. به این بیان که عقل می‌تواند صفات خدا مانند وجود، علم، قدرت و حیات را اثبات کند؛ اما نمی‌تواند به کُنه صفات الهی راه پیدا کند. پس ما صفات جمال و جلال خداوند را اثبات می‌کنیم؛ بدون اینکه خدا را به مخلوقاتش تشبیه کنیم.

یکی دیگر از مباحث کلامی، بحث مهم و پیچیده جبر و اختیار است. عده‌ای قائل به جبر شدند و با اتکا به توحید عملی، هرگونه اختیار را برای انسان نادیده گرفتند. به این معنا که ما اگر موحد هستیم، باید همه افعال را فعل خدا بدانیم و افعال انسان نیز مخلوق خداست و انسان در آن نقشی ندارد. در این نگاه هرگونه اراده و اختیاری برای انسان نفی می‌شود. در مقابل آن، جریانی قائل به تفویض بودند. به این معنا که می‌گفتند انسان در افعال خود کاملاً مختار و آزاد است و خدا نیز سلطه‌ای بر افعال او ندارد. پس افعال انسان صرفاً با اراده و اختیار انسان انجام می‌شود.

امام جعفر صادق(ع) اینجا نیز در برابر هر دو جریان انحرافی، جریان سومی را با عنوان «امر بین الامرین» مطرح کرد. حدیث معروف «لاجبر و لاتفویض بل امرٌ بین الأمرین» اشاره به همین جریان سوم دارد. ما با وجدان خودمان درک می‌کنیم که قطعاً مجبور نیستیم و دارای اراده و اختیار هستیم. از طرفی قول به جبر، ظلم به خدای متعال است. اینکه ما انسان را مجبور بدانیم و در همین حال، او را مکلف بدانیم، معنا ندارد. تکلیف و عقوبت انسان به‌واسطه فعلی که اختیاری دخصوص آن نداشته، ظلم و قبیح است و چنین چیزی نسبت به خدای متعال، محال است.

از سوی دیگر اگر اختیاری داریم، خدا این اختیار را به ما داده و ما به اذن او است که می‌توانیم افعال خودمان را انجام دهیم، نه اینکه خدا دیگر بر ما سلطه‌ای نداشته باشد. پس نه جبر درست است و نه تفویض و این همان امرٌ بین الأمرین است. همچنان که بزرگان دین فرموده‌اند انسان در هر رکعت نمازش با جمله «بِحَولِ الله وَ قُوَّتِهِ اَقُومُ وَ اَقْعُد» نفی جبر و تفویض می‌کند. در واقع با عبارت «اقوم و اقعد» نفی جبر می‌کنیم و با عبارت «بحول الله و قوته» نفی تفویض.‌

در بحث تفسیر قرآن نیز اشاره شد عده‌ای هرگونه تفسیر قرآن را منع کرده و بر این باور بودند امکان فهم قرآن برای انسان وجود ندارد. به اعتقاد آنان قرآن یک متن معماگونه‌ای است که فقط باید تلاوت شود. در برابر آن‌ها، جریان دیگری نیز آنچنان در تفسیر آیات افراط می‌کردند که عملاً هیچ چارچوبی برای تفسیرشان وجود نداشت و هر چه به ذهنشان می‌رسید در مورد آیات قرآن گفته و رسماً تفسیر به رأی می‌کردند. امام صادق(ع) در برابر هر دو جریان، جریان سومی را به نام «تفسیر اجتهادی» که تفسیر بر مبنای حجت بود، بیان کرد. اکنون نیز مفسران شیعی از همین مبنا برای تفسیر آیات الهی پیروی می‌کنند. به این معنا که قرآن قابل فهم است و امکان تفسیر قرآن نیز وجود دارد؛ اما در چارچوب علم یا دلیل علمی. به بیان دیگر، ما باید برای هر برداشت تفسیری، حجت و دلیل معتبر داشته باشیم. این همان روش تفسیر اجتهادی است.

امام صادق(ع)، پایه‌گذار کلام، فقه و تفسیر شیعه

دوگانه‌های باطل جمود بر نص و اجتهاد در برابر نص، تعطیل و تشبیه، جبر و تفویض، منع از تفسیر و جواز تفسیر به رأی، همگی نمونه‌هایی از جریان‌های انحرافی و باطلی بود که در دوران امامت امام صادق(ع) رواج داشت و امام با نهضت علمی و فرهنگی همه‌جانبه‌ای که به راه انداخت و معارف فراوانی که عرضه کرد و شاگردان فراوانی که پرورش داد، خط اصیل معارف اسلامی را تبیین و تثبیت کرد.

ما امروز میراثدار همان خط اصیلی هستیم که امام صادق(ع) در برابر این جریان‌های انحرافی ترسیم کرد. کلام شیعه و فقه شیعه و تفسیر شیعه، محصول تبیین همه‌جانبه امام صادق(ع) و مرزبندی با جریان‌های فکری انحرافی و دوگانه‌های باطل است.

منبع: روزنامه قدس